Przemysław Nowogórski

W polskiej obrzędowości religijnej święto zmarłych nabrało wyjątkowego znaczenia. W szczególny sposób dotyczy to dekoracji grobów i odwiedzania cmentarzy, choć z 2 XI (Zaduszki), zwyczaje te przeniesiono na dzień wcześniej (Wszystkich Świętych). W przeszłości na terenie Gostynina było kilka cmentarzy, a po niektórych z nich nie ma dziś śladu. Wobec braku źródeł trudno jest odtworzyć ich historię, a szczególnie czas powstania.

W minionych sześciu miesiącach uwaga Polaków zwrócona była na inne priorytety niż ochrona dóbr kultury, co dało się również zauważ w tematach felietonów. Jednak rozpoczęcie roku szkolnego i przywrócenie nauczania stacjonarnego daje pewne znamiona powrotu do normalności, choć nie takiej jak sprzed marca br.

Gostynin należy do tej przeważającej grupy miast polskich, w których zabytki to rzeczy sporadyczne. Nie wzbudzają one powszechnego zainteresowania i troski mieszkańców. Być może nawet nie widzą, że codziennie przechodzą obok zabytku.

Według Słownika Języka Polskiego PWN czasownik „wyzwolić” oznacza na pierwszym miejscu „uczynić kogoś wolnym, niezależnym, obdarzyć wolnością, uwolnić kogoś, coś od kogoś, czegoś; oswobodzić, wybawić”. Paradoksalnie w najnowszej polskiej historii „wyzwolić” nabrało również całkiem innego znaczenia.

Obejrzałem kilka fotografii z gostynińskich uroczystości pierwszowrześniowych oraz akademii rozpoczynających rok szkolny, zamieszczonych na lokalnych portalach internetowych. 

Nie ma zapewne mieszkańca Gostynina, który przynajmniej kilka razy w życiu nie byłby na Dybance, będącej od 1988 r. rezerwatem przyrody nieożywionej. Stanowi ona tylko część ciekawej formacji geologicznej – ozu gostynińskiego. Mimo swej atrakcyjności nie jest miejscem „reklamowym” Gostynina.

Ósmy marca w historii Gostynina to dzień szczególny, ale niemal zapomniany (przysłonięty przez. 18 stycznia). Otóż 8 marca 1382 r. książę Siemowit IV nadał osadzie po prawej stronie rzeki Skrwy (obecnie Skrwa Lewa) prawo miejskie. Podobnie jak gród w pobliżu jeziora Kocioł, nowe miasto również otrzymało nazwę Gostynin.

Termin kultura pamięci pojawił się Polsce około 2010 roku. Można w nim zawrzeć zagadnienia pamięci zbiorowej, polityki historycznej czy kultury historycznej. W nauce kulturę pamięci uznaje się jako pojęcie nadrzędne dla wszystkich form świadomej pamięci wydarzeń, osób i procesów historycznych.

Z zainteresowaniem przystąpiłem do obejrzenia relacji z posiedzenia połączonych komisji Rady Miasta: Edukacji, Kultury i Sportu oraz Spraw Obywatelskich, Zdrowia i Pomocy Społecznej, poświęconego nazwie ulicy 18 stycznia w Gostyninie. Niemal od samego początku dało się zauważyć, że wymaga to determinacji, samozaparcia, a nawet ćwiczy cierpliwość. Jednak, nie dałem rady obejrzeć i wysłuchać całości. To co mnie uderzyło, to zupełny brak kultury dyskusji.

„Rok 1945 przyniósł wyzwolenie Polsce, a więc i Gostyninowi”. Zdanie to zaczerpnąłem z dostępnego w internecie tekstu o historii Szkoły Podstawowej nr 1 im. Armii Krajowej w Gostyninie.

Z informacji płynących z Gostynina łatwo wysnuć dwa wnioski: sednem rozwoju gospodarczego miasta są termy (i to niezależnie od opcji politycznej), sedno zaś jego historii stanowi hołd ruski!